Επιστολή προς τον πρύτανη του Α.Π.Θ.

Θεσσαλονίκη Ιούνιος 2008

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Το Δεκέμβριο του 1980, στα πλαίσια του 1^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κινηματογράφου και δια στόματος του τότε υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών κ. Ανδριανόπουλου, επιβεβαιώνεται για πρώτη φορά η διάθεση της Πολιτείας να εισέλθει σε διάλογο με τον κινηματογραφικό χώρο, προκειμένου να εξετασθεί το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας δημόσιας σχολής «Κινηματογράφου και Τηλεόρασης», που θα κληθεί να αναπληρώσει το κενό της κινηματογραφικής παιδείας στην Ελλάδα, τομέα στον οποίο η χώρα μας ανέκαθεν υστερούσε σημαντικά, συγκριτικά με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Έπειτα από δεκαετίες απραξίας, συνεχών εναλλαγών κυβερνήσεων (που αναπαρήγαγαν την από καιρό διαπιστωμένη αναγκαιότητα ίδρυσης δημόσιας σχολής κινηματογραφικών σπουδών) και την ολοένα αυξανόμενη ανησυχία, τόσο της εκπαιδευτικής κοινότητας όσο και του καλλιτεχνικού χώρου, για την παντελή απουσία ολοκληρωμένης ακαδημαϊκής κινηματογραφικής εκπαίδευσης, η “υπόσχεση” του ελληνικού κράτους για την επίλυση του προβλήματος αυτού δείχνει να εκπληρώνεται: τον Ιούνιο του 2002 το Υπουργείο Πολιτισμού προσεγγίζει για πρώτη φορά το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για να διερευνήσει τις όποιες δυνατότητες ίδρυσης τμήματος κινηματογράφου, που θα υπάγεται στη Σχολή Καλών Τεχνών.

Στη συνεδρίαση της Συγκλήτου στις 26/6/2002 ο πρύτανης του Α.Π.Θ. κ. Παπαδόπουλος δέχεται να συνεχιστούν οι διαδικασίες που θα διασφαλίσουν την υγιή και εύρυθμη λειτουργία του τμήματος, εφόσον αυτό ιδρυθεί. Τον Αύγουστο του 2003 αποφασίζεται από το υπουργικό συμβούλιο η ίδρυση του τμήματος Κινηματογράφου στο Α.Π.Θ. και τότε υπουργός πολιτισμού κ. Βενιζέλος ανακοινώνει από το βήμα του 44^ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης την έναρξη λειτουργίας του νεοσύστατου τμήματος από το Σεπτέμβριο του 2004. Το τμήμα Κινηματογράφου συμπεριλαμβάνεται στα μηχανογραφικά δελτία των υποψηφίων και αυτομάτως ξεσπούν (κυρίως από μερίδα του τύπου) αντιδράσεις για τη βιασύνη με την οποία δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες δημιουργίας του τμήματος, σχετικά με την ακαταλληλότητα του κτιρίου της καπναποθήκης στη Σταυρούπολη, όπου και θα στεγαστεί, την έλλειψη του απαραίτητου για κινηματογραφικές σπουδές υλικοτεχνικού εξοπλισμού, την ανεπάρκεια σε καθηγητές και τεχνικό προσωπικό και στην γενικότερη απουσία οργάνωσης που διέπει το νέο αυτό τμήμα. Έτσι, παρόλες τις αρχικές δυσκολίες και τις καταγγελίες περί προεκλογικού πυροτεχνήματος της κυβέρνησης, οι πύλες του τμήματος Κινηματογράφου ανοίγουν το Σεπτέμβριο του 2004 (όπως είχε εξαγγελθεί) για τους γεμάτους φιλοδοξίες και όνειρα πρώτους φοιτητές της πρώτης δημόσιας ελληνικής κινηματογραφικής σχολής, οι οποίοι δείχνουν να μην πτοούνται από τα προβλήματα που ήδη ταλανίζουν το νεοϊδρυθέν τμήμα και ελπίζουν να είναι προσωρινά και αντιμετωπίσιμα.

ΣΗΜΕΡΑ, εμείς οι φοιτητές, είμαστε μέρος του τμήματος, κομμάτι της καθημερινότητάς του. Ένα μεγάλο μέρος της αποστολής του έχει ήδη επιτευχτεί: μαθαίνουμε να αγαπάμε τον κινηματογράφο και τους τρόπους του.

Γύρω μας όμως προσέχουμε σημεία που μας προκαλούν σοβαρή ανησυχία.

Ξεκινώντας την ακαδημαϊκή μας εκπαίδευση στο κινηματογραφικό έργο δεχτήκαμε να στεγαστούμε για τα τρία πρώτα χρόνια στον χώρο της καπναποθήκης που προορίζεται για το τμήμα, όταν, και αν, αποπερατωθεί. Στις (κατ’ ευφημισμόν) «προκάτ» αίθουσες στο κέντρο του εργοταξίου για την θεμελίωση του κτιρίου οικοδομήσαμε την πίστη μας στην μάθηση. Η απουσία σίτισης αποτέλεσε απλά μία επιπλέον δοκιμασία για τα ευγενή αισθήματά μας απέναντι στην τέχνη μας. Δεχτήκαμε την έλλειψη κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων σαν ένα πενταετές ρίσκο. Και μάθαμε να κάνουμε ταινίες με κάθε διαθέσιμο εξοπλισμό όσο ελλιπής και αν ήταν.

Σιγά-σιγά, και ήδη από τον τρίτο χρόνο παρατηρήσαμε τους καθηγητές να μειώνονται, τα τμήματα σε κάθε έτος να συμπτύσσονται, οδηγώντας τους φοιτητές σε αντιδράσεις και τους καθηγητές σε διδακτικά αδιέξοδα. Παράλληλα με την συσσώρευση φοιτητών στις αίθουσες το πρόγραμμα ξανασχεδιάστηκε επανειλημμένα, αλλοιώνοντας την φιλοσοφία του ιδρυτικού οδηγού σπουδών τον οποίο αξιολογήσαμε για να επιλέξουμε το τμήμα. Οι νέες προτάσεις της προσωρινής διοικούσας υπηρετούσαν σαφώς την τάση θεωρητικοποίησης του αντικειμένου μας εις βάρος και του εφαρμοσμένου καλλιτεχνικού χαρακτήρα των κινηματογραφικών σπουδών. Και καθώς οι υποσχέσεις για επίλυση των ζητημάτων του τμήματος εξελίσσονταν σε μακρινά όνειρα, ο φοιτητικός σύλλογος κινητοποιήθηκε στην προσπάθεια να αποτρέψει τις μεταρρυθμίσεις της προσωρινής διοικούσας.

Στον τέταρτο χρόνο λειτουργίας του τμήματος και ενόψει της διακοπής χρηματοδότησης από το ΕΠΕΑΕΚ διαπιστώνουμε κάποια γεγονότα που μας δημιουργούν μία πρόσθετη [στα προβλήματα που ήδη είχαμε] σειρά ερωτηματικών:

α. Οι άνθρωποι του ελληνικού κινηματογραφικού χώρου παρέμειναν σταθερά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, μακριά από την σύνθεση του τμήματος. Ποια συνέχεια στην κινηματογραφική παράδοση, ανάμεσα στην παιδεία και το έργο, μπορεί να υπάρξει όταν οι άνθρωποι της καλλιτεχνικής παραγωγής είναι τόσο αποστασιοποιημένοι από τον μοναδικό εθνικό και δημόσιο φορέα ανώτατης κινηματογραφικής εκπαίδευσης; Σε αντίθεση με τις σχολές κινηματογράφου του εξωτερικού, διαπιστώνουμε ότι η δική μας σχολή είναι απομονωμένη όχι μόνο από την υπόλοιπη ακαδημαϊκή κοινότητα και τον ελληνικό κινηματογραφικό χώρο, αλλά και από την ελληνική πολιτική βούληση. Σε μία εξαιρετικά κρίσιμη για το τμήμα στιγμή, όλοι σιωπούν. Ποιοι είναι οι υπεύθυνοι αυτής της απομόνωσης;

β. Ενόψει της κρίσης που αφορούσε την τριετία των συμβασιούχων καθηγητών 407, και που δοκίμασε πολλές σχολές, ο αριθμός των καθηγητών μειώθηκε δραματικά, τη στιγμή που το τμήμα τους είχε περισσότερη ανάγκη από ποτέ, μιας και οι φοιτητές είχαν αυξηθεί. Και ενώ το πρόβλημα στις άλλες σχολές βρήκε λύση κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2008, στη δική μας σχολή γιατί ακόμη αντιμετωπίζουμε τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις της προσωρινής διοικούσας; Παράλληλα, και με δεδομένη την απουσία ελληνικών πανεπιστημιακών τίτλων στο κινηματογραφικό αντικείμενο οι προσλήψεις των καθηγητών γίνονταν με αναγκαίο κριτήριο την ακαδημαϊκή αναγνώριση και όχι το καλλιτεχνικά καταξιωμένο έργο αν τέτοια αναγνώριση δεν υπήρχε, παρά την πρόβλεψη της Ε.Ε. για τις σχολές Καλών Τεχνών. Γιατί δεν εφαρμόζεται αυτή η πιθανότητα αξιολόγησης καθηγητών;

γ. Ο τρόπος σχεδιασμού του προγράμματος άλλαξε – σύμφωνα με τους διαθέσιμους καθηγητές και πόρους και όχι βάση των ουσιαστικών αναγκών της κινηματογραφικής εκπαίδευσης.

δ. Με αξιοζήλευτη συνέπεια δεν επικυρώθηκε καμία θέση επίκουρου καθηγητή για το τμήμα, γεγονός που μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια σαφής στρατηγική να μην αυτονομηθεί το τμήμα από την σύγκλητο του ΑΠΘ, διατηρώντας έτσι έναν διοικητικό προσανατολισμό μη κινηματογραφικό στην εστίασή του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία διεξαγωγής κινηματογραφικής έρευνας. Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από αυτήν την μεθόδευση που αργοπορεί την ανεξαρτητοποίηση της διοίκησης του τμήματος;

ε. Από της αρχής ίδρυσης του τμήματος η διαχείριση του ΕΠΕΑΕΚ έγινε με τρόπο ο οποίος να μην διασφαλίζει την ασφάλεια και μακροημέρευση του τμήματος παρότι το μέγεθος των κονδυλίων προοριζόταν για αυτόν ακριβώς το στόχο. Τα στοιχεία αυτής της διαχείρισης μας παρουσιάζονταν πάντοτε θολά στις συνελεύσεις, ενώ το γεγονός ότι δεν έχουμε δικό μας δικηγόρο δεν διευκόλυνε καθόλου την κάλυψη των λογικών κενών. Ποιο είναι το σκεπτικό που κρατάει τους φοιτητές στα σκοτάδια γύρω από την πορεία του ΕΠΕΑΕΚ; Και πως θα καλυφθεί το τμήμα στην (πολύ πιθανή) περίπτωση μη ανανέωσης του;

Είναι γνωστό σε όλους όσους είναι σχετικοί με το θέμα ότι το τμήμα δημιουργήθηκε στα πλαίσια μίας προεκλογικής διαπλοκής που στο δρόμο αλλάζει χρώματα.

Εμάς πάντοτε όμως μας ένοιαζε πάνω από όλα αυτά η κινηματογραφική παιδεία.

Αυτή η κοινοποίηση αποτελεί μία πρώτη έκθεση των θεμάτων που απασχολούν εντατικά τον Φοιτητικό Σύλλογο του τμήματος, ο οποίος έχει αποφασίσει να μην παραμείνει σιωπηλός θεατής στα γεγονότα. Σκοπεύει να αναζητήσει ορθολογικές απαντήσεις και λύσεις πριν τα σχέδια των ιθυνόντων οδηγήσουν το τμήμα σε αδιέξοδα που θα εμποδίσουν τον κινηματογράφο να ανθίσει μέσα από αυτό. Συνεπώς απαιτούμε απαντήσεις στα εξής ζητήματα:

- Ποια είναι η πορεία έγκρισης του ΕΠΕΑΕΚ;

- Με ποιο τρόπο θα υπάρξει χρηματοδοτική επάρκεια όταν ένα τόσο πολυδάπανο τμήμα μπει στο οικονομικό πρόγραμμα του Α.Π.Θ.;

και κυρίως

- Πως θα διευθετηθεί η πρόσληψη και επάρκεια καθηγητών;

- Ως πότε θα παραμείνει το τμήμα απομονωμένο από τους ανθρώπους του ελληνικού κινηματογραφικού χώρου;

- Πότε υπολογίζεται η περάτωση των εργασιών, για την οποία δαπανήθηκαν μεγάλα ποσοστά του ΕΠΕΑΕΚ, και η στέγαση του τμήματος στην καπναποθήκη που προορίζεται για αυτό;

- Πότε θα αποκτήσει το πρόγραμμα σπουδών στην ουσία του την αρχική φιλοσοφία σχεδιασμού ώστε να είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες μίας άρτιας κινηματογραφικής παιδείας σε εφαρμοσμένο αλλά και θεωρητικό επίπεδο;

Η συσσώρευση όλων των παραπάνω ερωτηματικών μας οδηγεί στο εξής πιθανό συμπέρασμα: Η εκκωφαντική σιωπή πολιτειακής και θεσμικής βούλησης για την δημόσια κινηματογραφική παιδεία στην Ελλάδα θα οδηγήσει μαθηματικά σε τέλμα οποιαδήποτε πιθανότητα έρευνας σε σχέση με τον κινηματογράφο, οδηγώντας την επίτευξη ενός στόχου του τμήματος σε αποτυχία.

Αρνούμαστε κάθε απομάκρυνση των σπουδών μας από την κινηματογραφική τους εστίαση.

Αρνούμαστε τα οικονομοκεντρικά προγράμματα σπουδών.

Σε άμεση συνέχεια με τις διεκδικήσεις στην Παιδεία και θεωρώντας τα προβλήματα του Τμήματος μέρος και προέκταση της κρίσης στην Παιδεία.

Αξιώνουμε:

Σοβαρή μέριμνα από τα αρμόδια υπουργεία (Υπουργεία Παιδείας, Πολιτισμού και Μακεδονίας-Θράκης) και φορείς (Συμβούλιο Κινηματογραφίας, Α. Π. Θ., Ε. Κ. Κ., κ.ά) για τα εξής θέματα:

* Χρηματοδότηση του τμήματος με αποκλειστικούς στόχους:

α. την πρόσληψη επαρκούς αριθμού καθηγητών για την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων,

β. την εκπλήρωση της αρχικής φιλοσοφίας του προγράμματος σπουδών, που αξίζει στο κομμάτι του μέλλοντος της ελληνικής κινηματογραφίας που εκκολάπτεται στο τμήμα,

γ. την ολοκλήρωση των εργασιών και την στέγαση στο ανακαινισμένο κτίριο της Καπναποθήκης που προοριζόταν αρχικά για το τμήμα,

δ. την αγορά επαρκούς εξοπλισμού για την εκμάθηση των κινηματογραφικών εργαλείων που αφορά την άρτια κατασκευή κινηματογραφικού αποτελέσματος.

* Κατάρτιση προγράμματος σπουδών ο οποίος να προωθεί τον εφαρμοσμένο χαρακτήρα στην κινηματογραφική εκπαίδευση και να οδηγεί στην κινηματογραφική έρευνα.

* Πρόσληψη μεγαλύτερου αριθμού καθηγητών άμεσα σχετικών με την κινηματογραφική παραγωγή, με στόχο την συνέχεια, αφενός στην κινηματογραφική παράδοση και αφετέρου ανάμεσα στην παιδεία και το έργο. Απαιτούμε κριτήριο πρόσληψής τους εκτός από την ακαδημαϊκή αναγνώριση να αποτελεί και το καλλιτεχνικά καταξιωμένο έργο, χωρίς όμως η πρώτη να αποτελεί δεσμευτικό προαπαιτούμενο.

* Καταξίωση του τίτλου σπουδών και μέσα από:

α. νομική κατοχύρωση των επαγγελματικών μας δικαιωμάτων και

β. εξασφάλιση της Παιδαγωγικής Επάρκειας και σύσταση κλάδου πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (Π.Ε.).

Ο Φοιτητικός Σύλλογος του τμήματος προειδοποιεί ότι έχει πάρει απόφαση για δυναμικές κινητοποιήσεις και κοινοποιήσεις των προβλημάτων τους προς αναζήτηση ουσιαστικού διεξόδου, στην περίπτωση που δεν δοθούν ικανοποιητικές λύσεις και απαντήσεις.